Met ingang van 1 januari 2014 is er in het kader van de fraudebestrijding een nieuw instrument aan het instrumentarium van de fiscus toegevoegd wat niet alleen gevolgen heeft voor kwaadwillende, maar ook voor goedwillende belastingbetalers. Het niet, gedeeltelijk niet dan wel te laat betalen van aangiftebelastingen (zoals loon – en omzetbelasting) is met ingang van 1 januari 2014 strafbaar.

De sanctie bedraagt een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vijfde categorie (€ 81.000) of indien dit bedrag hoger is, ten hoogste het bedrag van de te weinig betaalde belasting.

In de praktijk van alle dag komt het wel eens voor dat een ondernemer die als bijvoorbeeld de BTW – aangifte moet worden gedaan, op dat moment nog niet over alle gegevens beschikt en voorlopig dan maar een ‘nihil’ aangifte indient, om in ieder geval de deadline voor indiening te halen, en deze zo snel mogelijk, zodra hij wel over alle relevante gegevens beschikt, laat volgen door een juiste en volledige aangifte. Vanaf 1 januari 2014 loopt deze ondernemer een extra risico. De “nihil” aangifte, die hij bewust heeft ingediend, leidt ertoe dat hij op dat moment ook geen BTW betaald, terwijl die, als hij de juiste aangifte had gedaan, wel verschuldigd was. Dit is een bewust niet betalen en vanaf 1 januari strafbaar!

Achtergrond

De nieuwe maatregel is ingevoerd met het oog op fraudebestrijding waarbij gedacht wordt aan carrouselfraude voor de BTW, de ‘Bulgarenfraude’ met de premies en dergelijke. Zoals evenwel zo vaak met dit soort maatregelen, zijn ze niet beperkt tot kwaadwillende, maar vallen ook goedwillende eronder, zoals de ondernemer in het vorengenoemde praktijkgeval.

Bedacht moet worden dat bij de aangiftebelastingen niet alleen de aangifteverplichting belangrijk is, maar ook de betalingsverplichting. De Belastingdienst kon (en kan) bij een naheffing een bestuurlijke boete opleggen wegens het opzettelijk niet, gedeeltelijk niet of niet tijdig betalen. Zo’n boete is evenwel weinig zinvol als de belastingplichtige bijvoorbeeld een ‘kale kip’ is. De wetgever vindt dat in die gevallen en ook indien sprake is van ernstige feiten ook strafrechtelijk moet kunnen worden vervolgd. Vandaar de nieuwe maatregel, zodat ook gevangenisstraf kan worden geëist. Met het strafbaar stellen van het niet voldoen aan de betalingsverplichting wordt tevens voorkomen dat strafvervolging kan worden vermeden door het alsnog doen van een juiste en volledige aangifte.

Vóór 1 januari 2014 was alleen het niet of niet tijdig doen van een aangifte voor een aangiftebelasting strafbaar gesteld, maar het recht op strafvervolging verviel als alsnog een juiste en volledige aangifte werd gedaan. Deze bepaling voor de aangifte blijft overigens nog steeds onverkort van kracht. De huidige situatie is nu zo dat een onjuiste aangifte kan worden hersteld door een juiste en volledige aangifte. De te late betaling kan evenwel niet meer worden hersteld en het recht van strafvervolging vervalt hier dus niet als alsnog het juiste bedrag wordt betaald.

Maatregel niet beperkt tot kwaadwillende

 De maatregel is dan wel bedoeld voor kwaadwillende, hij is daar echter niet toe beperkt. De maatregel is zo geschreven dat hij geldt voor elke aangifteplichtige.

Geen strafbaarheid

Het strafbaar feit is het niet of niet tijdig betalen. Dat betekent dat de strafbaarheid niet geldt voor bijvoorbeeld BTW – aangiften die tot een teruggave leiden.

Daarnaast is de strafbaarheid in twee gevallen uitgesloten.

• Van strafvervolging is uitgesloten degene die de ontvanger tijdig heeft verzocht uitstel van betaling te verlenen. Hier wordt onder “tijdig” verstaan: voordat de wettelijke betalingstermijn is verstreken.
• Strafvervolging is ook niet aan de orde voor degene die onverwijld nadat gebleken is dat het lichaam niet tot betaling in staat is schriftelijk mededeling heeft gedaan aan de ontvanger; dit is een betalingsonmachtmeldigsregeling, die gelijkenis vertoont met de betalingsonmachtmeldingsregeling voor de bestuurdersaansprakelijkheid.

Ten slotte

Daar deze nieuwe regeling ook de goedwillende ondernemers treft, is het nog meer dan al het geval was van belang dat aangiften tijdig, juist en volledig worden gedaan en dat ook het juiste en volledige bedrag aan bijvoorbeeld loonheffing en BTW tijdig worden betaald. Was voor 1 januari 2014 het niet of te laat betalen van BTW en loonheffing niet strafbaar en kon vanuit die optiek het vorenstaande voorbeeld waarbij er een nihil – aangifte BTW werd ingediend, bijvoorbeeld omdat de relevante gegevens nog ontbraken, snel daarna gevolgd door een volledig en juiste aangifte en betaling, het niet tijdig voldoen aan de betalingsverplichting niet tot strafbaarheid leiden, is dat na 1 januari 2014 wél het geval. En zoals we gezien hebben kan dit niet geheeld worden door een latere alsnog juiste betaling. Het niet tijdig voldoen aan de betalingsverplichting is en blijft strafbaar.